در این مطلب ، یک تعریف کامل و جامع از استرس تحصیلی عنوان خواهیم کرد و مدیریت استرس در کنکوری ها را بررسی خواهیم نمود و مباحث مفیدی را پیرامون آن بیان خواهیم کرد.
استرس تعاریف متعددی ارائه شده است اما در علم روانشناسی استرس اینگونه تعریف می شود :
استرس واکنش بدن به هر تغییری است که نیاز به تطبیق یا واکنش دارد. در واقع استرس واکنش بدن ما به فشارهای فیزیکی ، احساسی و روانی است.
یکی از دغدغه های اصلی دانش آموزان و والدین ، موضوع استرس در داوطلبان کنکوری است که افراد زیادی را در دوران کنکور درگیر خود می کند .
یک دانش آموز کنکوری ، ممکن است است در طول مسیر مطالعاتی خود ، با موانع و مشکلاتی رو به رو گردد و احساس اضطراب و استرس را تجربه کند .
اگر این احساس ناخوشایند درمان نشود و عوامل ایجاد کننده آن رفع نشوند ؛ به استرس مزمن تبدیل می گردد که بسیاری از جنبه های زندگی فردی و اجتماعی فرد و همچنین عملکرد تحصیلی وی را تحت تاثیر خود قرار می دهد .
پیشرفت تحصیلی و عملکرد مطلوب در کنکور ، با کاهش استرس و کنترل آن رابطه مستقیمی دارد .
به گونه ای که تحقیقات نشان داده اند ، آن دسته از داوطلبانی که در دوران کنکور استرس کمتری را تجریه می کنند ، می توانند بهتر از سایر افراد عمل کنند و به نتیجه دلخواه دست یابند .
بنابراین در ادامه این مطلب پیرامون استرس در دوران کنکور و مسائل مربوط به آن صحبت خواهیم کرد .
تعریف استرس و انواع آن
قبل از هر چیز باید بدانیم که تعریف علمی و اصطلاحی ” استرس ” چیست و چه عوامی در ایجاد آن تاثیر گذار هستند ؟
در روانشناسی ، استرس ، فشار عصبی یا فشار روانی ، به معنی احساس نوعی فشار و تنش عصبی است که تنش و هر محرکی که در انسان ، ایجاد تنش کند، استرس زا نامیده می‌شود.
- استرس انواع مختلفی دارد که مهمترین آن ها به شرح زیر است :
۱) استرس مثبت
این نوع استرس دارای فواید زیادی است و مقدار مناسبی از آن برای انجام فعالیت های هدفمند ضروری است . مقدار اندکی از استرس می‌تواند دارای فوایدی از جمله افزایش تحرک و انگیزه در افراد باشد. این نوع استرس، استرس مثبت نامیده می‌شود .
۲) استرس منفی
این نوع استرس معایب و مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد می کند به گونه ای که جنبه های مختلف جسمانی و روانی فرد را مختل می کند .
نشانه های وجود استرس در دانش آموزان کنکوری
- در جدول زیر می توانید نشانه های استرس و مثال هایی از پیامد های مرتبط با آن را مشاهده کنید :
| ردیف | علایم استرس | مثال |
| ۱ | نشانه های فیزیکی و جسمانی | افزایش ضربان قلب – عرق کردن دست ها – احساس لرزش دست و پا – اختلالات در خواب – خستگی مفرط و … |
| ۲ | نشانه های احساسی و عاطفی | کاهش اعتماد به نفس – احساس گناه – تحریک پذیری – بی تفاوتی و … |
| ۳ | نشانه های رفتاری | عدم علاقه به انجام فعالیت ها – پرخاشگری – جویدن ناخن – مصرف مواد مخدر و … |
| ۴ | نشانه های شناختی و روانی | عدم تمرکز – تحلیل حافظه – اشتغال ذهنی و داشتن افکار آشفته – بی دقتی – ضعف در تصمیم گیری و … |
استرس و تاثیر آن بر عملکرد تحصیلی
کودکان ونوجوانان طیف وسیعی از استرس ها راتجربه می کنند . در این میان ، اکثر داوطلبان کنکوری که در سنین بحرانی نوجوانی به سر می برند با چالش های متعددی رو به رو هستند که این چالش ها و مسائل می تواند فعالیت های تحصیلی و فرآیند مطالعاتی ان ها را تحت تاثر قرار دهد .
استرس تحصیلی ، در میان کنکوری ها و همچنین در میان دانش آموزان و دانش پژوهان سایر مقاطع یک امر رایج بوده که تاثیر مستقیمی را بر پیشرفت تحصیلی می گذارد .
استرس یک عامل مهم در بسیاری از آسیب های روانی و اجتماعی است و گاه این استرس از چنان شدتی برخوردار است که زندگی روزمره و تحصیلی آنان رادشوار میسازد .
نتایج مطالعات انجام شده در مورد استرس برعملکرد تحصیلی دانش آموزان ، یکسان نبوده است.
بعضی از تحقیقات ارتباط قوی بین کاهش عملکرد تحصیلی واسترس گزارش کرده اند و بعضی دیگر از پژوهش ها ارتباط کم بین کاهش عملکرد تحصیلی و استرس گزارش کرده اند که این امر با مدیریت استرس امکان پذیر است .
به طور کلی آنچه که از همه تحقیقات بر می آید اهمیت این موضوع است که با مدیریت استرس و کنترل آن می توان تا حد قابل توجهی میزان عملکرد تحصیلی در دانش آموزان کنکوری را افزایش داد .
عوامل ایجاد کننده استرس در دانش آموزان کنکوری
- در لیست زیر می توانید برخی از عوامل ایجاد کننده استرس در دانش آموزان کنکوری را مشاهده کنید :
- انتظارات بیش از حد والدین و معلمان از دانش آموزان به گونه ای که با توان جسمی و خلقی فرد سازگاری نداشته باشد .
- انجام برنامه ریزی درسی و مطالعاتی بدون در نظر گرفتن تفاوت های فردی .
- ستخگیری های متعدد از سوی والدین و عوامل اجرایی مدرسه به خصوص در امتحانات
- عدم توجه به تفاوت های فردی میان دانش آموزان در تدریس مفاهیم و دروس از سوی معلمان
- سرکوب روانی و کاهش دادن اعتماد بنفس دانش آموزان
- نبود فعالیت های غیر درسی مفرح و تفریحات سالم در برنامه ریزی روزانه و وجود یکنواختی در برنامه مطالعاتی
- خواب ناکافی و نبود عادات غذایی سالم
- عدم وجود مهارت مناسب در دوست یابی و نبود آموزش صحیح در برقراری ارتباط سالم با دیگر همسالان از سوی دانش آموزان
- مقایسه افراطی دانش آموزان با دیگر همسالان از سوی والدین و همچنین از سوی معلمان
- و …
مدیریت استرس در کنکوری ها : انجام برنامه ریزی صحیح و اصولی
یکی از عوامل بسیار مهمی که در کنترل و رفع استرس در میان دانش آموزان و داوطلبان کنکوری موثر است ، انجام برنامه ریزی مطالعاتی مناسب با سطح توانایی های دانش آموزان است .
هنگامی که یک برنامه ریزی اصولی در اختیار دانش آموزان قرار داده می شود ، نوعی اطمینان خاطر را برای آنها به همراه دارد که دور نمای کلی روند مطالعاتی را روشن می کند . از این رو تکلیف دانش آموزان از نحوه مطالعه و مقدار و نوع مباحث معین می شود . در نتیجه استرس دانش آموزان کاهش می یابد .
از طرف دیگر هنگامی که این برنامه ریزی ، با سطح جسمی و خلقی دانش آموزان سازگاری داشته باشد ، رغبت آن ها را برای ادامه دادن به مسیر مطالعاتی افزایش میدهد ، در نتیجه موفقیت های زیادی را به همراه خواهد آورد .
همین امر موجب افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان می شود که نتیجه آن کاهش استرس و فشار روانی است .
مدیریت استرس در کنکوری ها : همدلی والدین و معلمان
در کنار توجه به تفاوت های فردی ، همدلی و همراهی والدین و مسئولان آموزشی نقش بسیار مهمی را در کاهش استرس دانش آموزان ایفا میکند .
در واقع وظیفه والدین این است که بتوانند در محیط خانواده ، آرامش روانی را حاکم کنند و بتوانند محیطی ایجاد کنند که بهداشت روانی فرد در آن به حد شکوفایی خود برسد .
همچنین معلمان ، مدیران و مراجع آموزشی نیز باید جوی را فراهم کنند و امکاناتی را تسهیل کنند که یک دانش آموز بتواند استعداد ها و توانایی های خود را بروز بدهد و قادر باشد که در یک محیط امن و به دور از هر گونه و فشار روانی ، روند مطالعاتی خود را به پیش ببرد .
مدیریت استرس در کنکوری ها : انجام فعالیت های ورزشی سبک
توصیه ای که بسیاری ار محققان و روانشناسان به اکثر افراد می کنند این است که حتما انجام فعالیت های ورزشی سبک را در برنامه روزانه خود قرار بدهند .
تاثیر ورزش بر بهبود عملکرد روانی و کاهش استرس بر کسی پوشیده نیست .
در پژوهش های انجام گرفته نشان داده شده است که ورزش علاوه بر اینکه برای حفظ سلامت جسمانی ضروری است ، رابطه نزدیکی با سلامت روانی و به ویژه پیشگیری از بروز ناهنجاری‌های روانی مثل استرس و اضطراب دارد.
به‌طور کلی کسانی که فعالیت‌های جسمی و تمرینات ورزشی را انجام می‌دهند دارای اعتماد به نفس و هوش بیشتر، عزت نفس بالاتر و خستگی کمتر، نظم و انگیزه و بازدهی بیشتر نیز می‌باشند.
همچنین ورزش از اضطراب و افسردگی می‌کاهد و سبب افزایش اعتماد به نفس می شود .
مدیریت استرس در کنکوری ها : داشتن خواب مناسب و عادات تغذیه ای صحیح
خواب مناسب و رژیم غذایی صحیح تاثیر شگرفی را در میزان سطح هورمون های بدن ایفا می کنند .
بسیاری از مواد غذایی که روزانه مورد استفاده ما قرار میگیرند با هورمون های بدن و میزان استرس و فشار روانی در ارتباط هستند که کمبود یا افزایش آن ها می تواند بر عملکرد روانی فرد تاثر گذار باشد .
خواب مناسب مستقیما با میزان سطح هورمون کورتیزول در ارتباط است . هورمون کورتیزول از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود که در میزان استرس و اضطراب نقش اساسی را ایفا می کند.
داشتن رژیم غذایی متعادل و خواب کافی به بدن کمک می کند که سلامتی خود را حفظ کند و در نتیجه راحت تر بتواند استرس را دفع کند .
مدیریت استرس در کنکوری ها : اعتماد و باور به توانایی های خود
شاید مهمترین عامل در کنترل استرس و اضطراب ، توجه به این موضوع باشد که فرد نسبت به توانایی ها و استعداد های خود ایمان و باور داشته باشد .
هنگامی که دانش آموزان کنکوری بتوانند این مهارت را کسب کنند که خود را با دیگران مقایسه نکنند و به توانایی های خود اعتماد داشته باشند ، می توانند قدم بزرگی را در کاهش استرس و بار روانی خود بردارند .
جهت دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با ” مدیریت استرس در کنکوری ها ” پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید :
پیج اینستاگرام :
konkur.info.official
