سرفصل های زیست یازدهم یکی از مهم ترین بخش های برنامه درسی دانش آموزان پایه یازدهم در رشته تجربی به شمار می روند. شناخت دقیق و منظم این سرفصل ها به دانش آموزان پایه یازدهم کمک می کند تا با برنامه ریزی مناسب، مفاهیم را بهتر یاد بگیرد و ارتباط میان موضوعات مختلف زیست شناسی را درک کنند.
اسامی فصل های زیست یازدهم
زیست پایه یازدهم شامل نه فصل می باشد که شامل:
- تنظیم عصبی
- حواس
- دستگاه حرکتی
- تنظیم شیمیایی
- ایمنی
- تقسیم یاخته
- تولید مثل
- تولید مثل در نهاندانگان
- پاسخ گیاهان به محرک ها
در ادامه به توضیح درباره محتوای هر فصل و مباحث مهم آن ها می پردازیم و شما می توانید پس از اطلاع از آن ها پی دی اف کتاب درسی را از طریق لینک زیر دانلود کنید:
فصل اول زیست یازدهم: تنظیم عصبی
در این فصل به نحوه کنترل سریع و دقیق فعالیت های بدن توسط سیستم عصبی پرداخته می شود.
مباحث مهم این فصل عبارتند از ساختار نورون و نحوه انتقال پیام عصبی به صورت الکتروشیمیایی، تفاوت بین نورون های حسی، حرکتی و رابط، نقش مغز، مخچه، ساقه مغز و نخاع در تنظیم حرکات و پاسخ های بدن، مسیر قوس انعکاسی به عنوان ساده ترین مسیر عصبی و تفاوت بین پاسخ ارادی و غیر ارادی می باشد.
فصل دوم زیست یازدهم: حواس
در این فصل با دریافت محرک های محیطی و پاسخ بدن از طریق اندام های حسی آشنا می شوید.
مباحث اصلی فصل دوم زیست یازدهم شامل:
- انواع گیرنده های حسی (گرمایی، فشاری، درد، شیمیایی و نوری)
- ساختار و عملکرد چشم: لایه های چشم، مسیر نور، فرآیند دید
- ساختار گوش: اندام های شنوایی و تعادلی، تبدیل امواج صوتی به پیام عصبی
- گیرنده های پوست برای لمس، فشار و دما
- ساختار زبان و بینی برای حس چشایی و بویایی
فصل سوم زیست یازدهم: دستگاه حرکتی
در فصل سوم زیست یازدهم به آموزش مباحث مرتبط با حرکت بدن انسان و ساختارهای درگیر در آن پرداخته می شود.
مباحث اصلی این فصل شامل:
- اسکلت بدن: استخوان ها، مفاصل، غضروف ها
- انواع ماهیچه ها (اسکلتی، صاف و قلبی) و تفاوت آن ها
- مکانیسم انقباض ماهیچه های اسکلتی و نقش اکتین و میوزین
- نقش ATP و یون کلسیم در فرآیند انقباض
- آسیب ها و اختلالات دستگاه حرکتی مانند پوکی استخوان و پارگی تاندون ها
- فهم ارتباط عصبی و حرکتی می باشد
فصل چهارم زیست یازدهم: تنظیم شیمیایی
این فصل به بررسی تنظیم فعالیت های بدن از طریق هورمون ها و غدد درون ریز می پردازد.
نکات کلیدی فصل پنجم شامل: تعریف هورمون و ویژگی های آن، معرفی غدد مهم: هیپوفیز، تیروئید، فوق کلیوی، پانکراس و غدد جنسی، نقش انسولین و گلوکاگون در تنظیم قند خون، سازوکار بازخورد منفی در تنظیم هورمونی، بیماری های ناشی از اختلالات هورمونی مانند دیابت و کم کاری تیروئید می باشد که این موارد جزو مباحثی هستند که از آن ها در امتحان نهایی خرداد و کنکور سراسری تعداد قابل توجهی سوال طراحی می شود.
فصل پنجم زیست یازدهم: ایمنی
در فصل پنجم با سیستم دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری زا آشنا می شویم.
مباحث اصلی این فصل شامل: دفاع غیر اختصاصی: سد‌های فیزیکی، التهاب، فاگوسیتوز، دفاع اختصاصی: لنفوسیت‌های B و T، تولید پادتن، سازوکار پاسخ ایمنی اولیه و ثانویه، پیوند اعضا و سیستم HLA و واکسن، بیماری های خودایمنی، نقص ایمنی (مانند ایدز) می باشد.
فصل ششم زیست یازدهم: تقسیم یاخته
در این فصل تمرکز اصلی گفتارها بر آموزش کروموزوم، تقسیم های سلولی و آموزش تولید مثل جنسی است.
مباحث اصلی این فصل شامل چرخه سلولی و مراحل آن (G1، S، G2، M)، میتوز (مراحل و اهمیت آن در رشد، ترمیم و تولید سلول‌های بدن) آنافاز، تلوفاز، متافاز و پروفاز، سیتوکینز و تفاوت تقسیم هسته و سیتوپلاسم و مرگ برنامه ریزی‌شده سلولی (آپاپتوز).
فصل هفتم زیست یازدهم: تولیدمثل
در این فصل از زیست یازدهم، تمرکز بر آموزش و توضیح تولیدمثل جنسی و غیرجنسی، ساختار دستگاه تولید مثل مرد و زن، فرآیند اسپرم زایی و تخمک زایی، هورمون های جنسی و تنظیم چرخه قاعدگی، مراحل لقاح، بارداری و زایمان، بررسی نحوه پیشگیری از بارداری و نقش اخلاق در تولید مثل می باشد.
فصل هشتم زیست یازدهم: تولید مثل نهاندانگان
هدف آموزشی این فصل درک کامل از ساختار گل، گامت زایی و لقاح در گیاهان گل دار و بررسی شباهت ها و تفاوت ها با تولید مثل جنسی در جانوران می باشد.
مهم ترین مباحث فصل هشتم زیست یازدهم شامل:
- ساختار گل کامل: شامل اجزای گل نر (پرچم)، گل ماده (مادگی)، کاسبرگ، گلبرگ
- گامت زایی در گیاهان گل دار: فرایند تولید گامت نر (دانه گرده) و گامت ماده (تخم‌زا)
- مراحل لقاح مضاعف: لقاح سلول تخم و سلول مرکزی در تخمدان
- ساختار بذر و میوه: تشکیل بذر از تخمک و میوه از تخمدان
- زیست شناسی گل دهی و تنظیم آن توسط فیتو هورمون‌ها
- تولیدمثل غیرجنسی در گیاهان
فصل نهم زیست یازدهم: ژنتیک و انتقال صفات
این فصل از زیست یازدهم شامل آشنایی با اصول پایه ای انتقال صفات، تحلیل وراثت در خانواده و کاربردهای ژنتیک در پزشکی و زیست فناوری است و از مهم ترین مباحث این فصل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاریخچه علم ژنتیک: معرفی مندل و آزمایش هایش روی گیاه نخود
- قوانین مندل: قانون تفکیک و قانون مستقل بودن صفات
- مفاهیم کلیدی ژنتیک: ژن، آلل، ژنوتیپ، فنوتیپ، هم توارثی و دگر‌تواری
- نسبت های فنوتیپی و ژنوتیپی در تک صفتی و دو صفتی
- وراثت صفات غالب و مغلوب، هم بارز، ناقص غالب، گروه های خونی
- شجره نامه و بیماری های ژنتیکی
- کروموزوم ها و تقسیم آن ها هنگام میوز
برای مطالعه دقیق تر سرفصل های زیست یازدهم می توانید علاوه بر کتاب درسی، از جزوات رایگان کلاسینو برای پایه یازدهم که توسط اساتید این مجموعه تالیف شده است، استفاده کنید: