سرفصل های زیست دوزادهم یکی از مهم ترین بخش های برنامه درسی دانش آموزان پایه دوازدهم در رشته تجربی است که باید بر مفاهیم کلیه فصل های این کتاب تسلط داشته تا بتوانند در امتحان نهایی زیست دوازدهم نمره 20 کسب کنند، از طرفی در کنکور سراسری نیز از مفاهیم زیست دوازدهم سوالات مختلفی طراحی می شود که نیازمند یادگیری مفاهیم همراه با تکنیک هایی برای تست زنی است.
در این مطلب سرفصل های زیست دوازدهم همراه با معرفی مباحث مهم هر فصل را مطابق با آخرین تغییرات کتاب درسی مطالعه خواهید کرد.
اسامی فصل های زیست دوازدهم
- مولکول های اطلاعاتی
- جریان اطلاعات در یاخته
- انتقال اطلاعات در نسل ها
- تغییر در اطلاعات وراثتی
- از ماده به انرژی
- از انرژی به ماده
- فناوری های نوین زیستی
- رفتار های جانوران
فصل اول زیست دوازدهم: مولکول های اطلاعاتی
در این فصل با مفاهیم پایه ای ژنتیک مولکولی آشنا می شوید، مباحث این فصل عبارت اند از: ساختار و نقش DNA و RNA، رونویسی و ترجمه، رمز ژنتیکی، جهش های ژنی، نظیم بیان ژن در پروکاریوت ها و یوکاریوت ها.
مهم ترین مباحث فصل اول زیست دوازدهم بر اساس سوالات امتحانات نهایی و کنکور چند سال اخیر شامل:
- ساختار DNA و RNA
- مقایسه DNA و RNA (از نظر قند، بازها، تک رشته ای یا دو رشته ای)
- فرآیند رونویسی (آنزیم RNA پلیمراز، آغاز، ادامه، پایان)
- ساختمان ژن در یوکاریوت و پروکاریوت
- مفهوم کدون و رمز ژنتیکی
- تفاوت ژن در باکتری و یوکاریوت‌ها
- سوالات مفهومی درباره جهش ها
فصل دوم زیست دوازدهم: جریان اطلاعات در یاخته
این فصل به تشریح مراحل انتقال اطلاعات از DNA تا ساخت پروتئین می پردازد و مهم ترین مباحث آن شامل:
- مراحل ترجمه (آغاز، طویل شدن، پایان)
- نقش ریبوزوم ها، tRNA، و mRNA
- رمز پایان، رمز آغاز • نقش انرژی در ترجمه
- تفاوت بین mRNA یوکاریوتی و پروکاریوتی
- تشخیص محل استفاده از انرژی (GTP) در ترجمه
فصل سوم زیست دوازدهم: انتقال اطلاعات در نسل ها
فصل سوم، فصلی مهم در زمینه وراثت مندلی و فرامندلی است که مباحث قوانین مندل (قانون تفکیک و قانون استقلال صفات)، شجره نامه ها، ژن های پیوسته، صفات چند ژنی و تفاوت صفات کمی و کیفی اصلی ترین مطالب ابن فصل می باشند.
فصل چهارم زیست دوازدهم: تغییر در اطلاعات وراثتی
در این فصل انواع جهش ها (نقطه ای، کروموزومی)، عوامل ایجاد جهش، جهش های مفید، مضر و خنثی آموزش داده می شود و مهم ترین مباحث این فصل را در لیست زیر مشاهده می کنید:
- انواع جهش ها (نقطه ای، جا به جایی، حذف و اضافه)
- اثر جهش بر پروتئین، جهش خاموش، بی معنی، جا به جایی و چارچوب برانداز
- جهش های کروموزومی (عدد و ساختمان کروموزوم)
- عوامل جهش زا (مواد شیمیایی، پرتوها)
فصل پنجم زیست دوازدهم: از ماده به انرژی
در این فصل مروری بر متابولیسم یاخته ها می شود و مباحث تنفس سلولی (هوازی و بی هوازی)، گلیکولیز، چرخه کربس، زنجیره انتقال الکترون، فتوسنتز در گیاهان و ساخت ATP و مصرف آن در سلول در این فصل آموزش داده می شود.
نکته امتحانی این فصل برای امتحان خرداد تفکیک مراحل و محل انجام هر فرآیند (مثلاً کربس در ماتریکس میتوکندری) می باشد.
فصل ششم زیست دوازدهم: از انرژی به ماده
فصل ششم شامل آموزش فتوسنتز و جزئیات دقیق آن است که مهم ترین مباحث آن مراحل نوری و غیرنوری فتوسنتز، فتوسیستم I و II ، نقش NADPH و ATP در فتوسنتز، گیاهان C3، C4 و CAM (مقایسه و شرایط رشد) و تاثیر عوامل محیطی بر فتوسنتز (نور، دما، CO2) می باشد و نکته مهم این فصل که برای امتحانات نهایی باید به آن توجه کنید، ترتیب واکنش ها در چرخه کالوین و تفاوت آن در گیاهان مختلف می باشد.
فصل هفتم زیست دوازدهم: فناوری های نوین زیستی
در فصل هفتم یاد می گیرید که بیماری به وسیله جهش در یک ژن و در نتیجه تغییر در آن ایجاد می شود. یکی از مثال های بسیار مهم در این زمینه اختلال در عملکرد و مقدار عوامل موثر در انعقاد خون می باشد. از مهم ترین مباحث این فصل می توان به مهندسی ژنتیک، آنزیم های برش دهنده (اندونوکلئاز)، پلاسمید و ناقل ها، تولید گیاه تراریخته، ژن درمانی و کاربردهای پزشکی DNA نوترکیب اشاره کرد.
فصل هشتم زیست دوازدهم: رفتارهای جانوران
آخرین فصل زیست دوازدهم به بررسی رفتار شناسی جانوران اختصاص دارد و در آن انواع رفتارها (رفتار ذاتی، یادگیری، شرطی سازی)، الگوهای رفتاری تکاملی، رفتارهای جمعی و اجتماعی و نقش یادگیری و حافظه آموزش داده می شود.
از مهم ترین مباحث این فصل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انواع رفتار: ذاتی، اکتسابی، انعکاسی، شرطی شده
- یادگیری (عادت پذیری، شرطی سازی کلاسیک، شرطی سازی کنشی)
- رفتارهای غریزی و اجتماعی
- رفتارهای بقا و تولید مثل
- نقش محرک ها در رفتار جانوران
برای مطالعه دقیق تر سرفصل های زیست دوازدهم می توانید علاوه بر کتاب درسی، از جزوات رایگان کلاسینو برای پایه دوازدهم که توسط اساتید این مجموعه تالیف شده است، استفاده کنید: