در این مطلب به تعریف استرس و رابطه آن با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان کنکوری خواهیم پرداخت و اطلاعات کاملی را پیرامون آن ارائه خواهیم کرد .
یکی از موضوعاتی که مورد پژوهش بسیاری از روانشناسان و پزوهشگران قرار گرفته است ، بررسی رابطه بین استرس و عملکرد تحصیلی دانش آموزان است .
بسیاری از تحقیقات از و جود یک رابطه مستقیم و معنادار میان استرس و عملکرد تحصیلی دانش آموزان کنکوری خبر میدهد .
کنکور چالش بزرگی است که همواره فشار عاطفی و بار روانی فراوانی را بر دانش آموزان متحمل می کند و بسیاری از داوطلبان را درگیر خود می کند به گونه ای که بر عملکرد تحصیلی و شغلی آن ها در اینده تاثر قطعی می گذارد .
بررسی استرس و رابطه آن با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان کنکوری ، نشان گر این موضوع مهم است که اضطراب و فشار روانی ، عملکرد مطلوب داوطلبان را تحت تاثیر خود قرار می دهد به گونه ای که بار هیجانی و عاطفی منفی را برای این دسته از دانش آموزان به همراه می آورد .
استرس تحصیلی ، پیامد های منفی زیادی را برای دانش آموزان کنکوری به بار می آورد که نداشتن انگیزه و افت تحصیلی از مهمترین آن ها به شمار می آید .
استرس موجب بروز خود پنداره منفی در ناخودآگاه فرد می شود به گونه ای اعتماد به نفس و عزت نفس دانش آموزان کنکوری را تا حد قابل توجهی پایین می آورد که این امر به نوبه خود باعث کاهش عملکرد تحصیلی می شود .
برای جلوگیری از پیش آمدن چنین پیامدهایی می بایست ، تعریف جامع و کامی از استرس تحصیلی داشته باشیم و عوامل افزایش دهنده و کاهنده اضطراب را بشناسیم .
تعریف استرس
از استرس تعاریف متعددی ارائه شده است اما در علم روانشناسی استرس اینگونه تعریف می شود :
استرس واکنش بدن به هر تغییری است که نیاز به تطبیق یا واکنش دارد.
در واقع استرس واکنش بدن ما به فشارهای فیزیکی ، احساسی و روانی است.
بر اساس تعریف استرس در روانشناسی ، تغییرات شیمیایی بدن که باعث تغییرات فیزیکی مانند ، بالا رفتن ضربان قلب و فشار خون می شود را استرس و فشار روانی می گویند .
در تعریف دیگر می توان استرس را این گونه تبیین نمود :
در روانشناسی ، استرس ، فشار عصبی یا فشار روانی ، به معنی احساس نوعی فشار و تنش عصبی است که تنش و هر محرکی که در انسان ، ایجاد تنش کند، استرس زا نامیده می‌شود.
اضطراب و استرس انواع مختلفی دارد که مهمترین آن ها به شرح زیر است :
استرس مثبت : استرسی است که موجب عملکرد مطلوب در فرد می شود و انگیزه و رغبت فرد را برای انجام فعالیت بالا می برد و همچنین تاثیرات مطلوبی را در عملکرد فرد ایجاد می کند .
استرس منفی : استرسی است که موجب عملکرد نامطلوب در فرد می شود و انگیزه و رغبت فرد را برای انجام فعالیت پایین می برد و همچنین تاثیرات نامطلوبی را در عملکرد فرد ایجاد می کند .
نشانه های وجود استرس در دانش آموزان کنکوری
- در جدول زیر می توانید نشانه های استرس و مثال هایی از پیامد های مرتبط با آن را مشاهده کنید :
| ردیف | علایم استرس | مثال |
| ۱ | نشانه های فیزیکی و جسمانی | افزایش ضربان قلب – عرق کردن دست ها – احساس لرزش دست و پا – اختلالات در خواب – خستگی مفرط و … |
| ۲ | نشانه های احساسی و عاطفی | کاهش اعتماد به نفس – احساس گناه – تحریک پذیری – بی تفاوتی و … |
| ۳ | نشانه های رفتاری | عدم علاقه به انجام فعالیت ها – پرخاشگری – جویدن ناخن – مصرف مواد مخدر و … |
| ۴ | نشانه های شناختی و روانی | عدم تمرکز – تحلیل حافظه – اشتغال ذهنی و داشتن افکار آشفته – بی دقتی – ضعف در تصمیم گیری و … |
رابطه استرس با عملکرد تحصیلی
کودکان ونوجوانان طیف وسیعی از استرس ها راتجربه می کنند .
در این میان ، اکثر داوطلبان کنکوری که در سنین بحرانی نوجوانی به سر می برند با چالش های متعددی رو به رو هستند که این چالش ها و مسائل می تواند فعالیت های تحصیلی و فرآیند مطالعاتی ان ها را تحت تاثر قرار دهد .
استرس تحصیلی ، در میان کنکوری ها و همچنین در میان دانش آموزان و دانش پژوهان سایر مقاطع یک امر رایج بوده که تاثیر مستقیمی را بر پیشرفت تحصیلی می گذارد .
استرس یک عامل مهم در بسیاری از آسیب های روانی و اجتماعی است و گاه این استرس از چنان شدتی برخوردار است که زندگی روزمره و تحصیلی آنان رادشوار میسازد .
نتایج مطالعات انجام شده در مورد استرس برعملکرد تحصیلی دانش آموزان ، یکسان نبوده است.
بعضی از تحقیقات ارتباط قوی بین کاهش عملکرد تحصیلی واسترس گزارش کرده اند و بعضی دیگر از پژوهش ها ارتباط کم بین کاهش عملکرد تحصیلی و استرس گزارش کرده اند که این امر با مدیریت استرس امکان پذیر است .
به طور کلی آنچه که از همه تحقیقات بر می آید اهمیت این موضوع است که با مدیریت استرس و کنترل آن می توان تا حد قابل توجهی میزان عملکرد تحصیلی در دانش آموزان کنکوری را افزایش داد .
استرس و رابطه آن با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان کنکوری
اکثر داوطلبان کنکوری در سنین حساس نوجوانی هستند .
این محدوده سنی از آن جایی اهمیت دارد که این دسته افراد در زندگی روزمره خود با استرس ها و فشار های متعدد ی روبرو هستند.
دوران نوجوانی که از آن به نام دوره بحران طوفان و استرس تا دوره زایش دوباره یاد کرده اند که یکی از حوادث پر استرس زندگی هر فردی است.
نوجوان در این دوره از طرفی با گذر از دوره کودکی به بزرگسالی با تغییرات وسیع جسمانی و رشد شناختی مواجه بوده و از طرف دیگر با مسائلی همچون رشد هویت ، دستیابی به استقلال از خانواده در عین حفظ ارتباط با آن ، پذیرفتن نقش‌های اجتماعی در ارتباط با گروه همسالان و تصمیم‌گیری درباره آینده و شغل روبرو است.
کنکور نیز یکی از چالش های پیش رو و سرنوشت سار دانش آموزان در این دوره سنی است که تمام فعالیت های شخصی و اجتماعی فرد را تحت تاثیر خود قرار می دهد .
بنابراین توجه به منابع ایجاد استرس و تلاش برای کنترل آن ، یک امر اساسی و ضروری برای هر دانش آموزی به شمار می رود .
در این میان علاوه بر نقش خود فرد ، عوامل متعدد دیگری نیز تاثر گذار هستند از جمله : خانواده ، والدین ، معلمان ، عوامل اجرایی ، عوامل محیطی و ….
عوامل افزایش دهنده استرس در دانش آموزان کنکوری
در لیست زیر می توانید برخی از عوامل افزایش دهنده استرس در دانش آموزان کنکوری را مشاهده کنید :
- انتظارات بیش از حد والدین و معلمان از دانش آموزان به گونه ای که با توان جسمی و خلقی فرد سازگاری نداشته باشد .
- انجام برنامه ریزی درسی و مطالعاتی بدون در نظر گرفتن تفاوت های فردی .
- ستخگیری های متعدد از سوی والدین و عوامل اجرایی مدرسه به خصوص در امتحانات
- عدم توجه به تفاوت های فردی میان دانش آموزان در تدریس مفاهیم و دروس از سوی معلمان
- سرکوب روانی و کاهش دادن اعتماد بنفس دانش آموزان
- نبود فعالیت های غیر درسی مفرح و تفریحات سالم در برنامه ریزی روزانه و وجود یکنواختی در برنامه مطالعاتی
- خواب ناکافی و نبود عادات غذایی سالم
- عدم وجود مهارت مناسب در دوست یابی و نبود آموزش صحیح در برقراری ارتباط سالم با دیگر همسالان از سوی دانش آموزان
- مقایسه افراطی دانش آموزان با دیگر همسالان از سوی والدین و همچنین از سوی معلمان
- و …
عوامل کاهش دهنده استرس در دانش آموزان کنکوری
برای کاهش دادن استرس و پیامد های ناشی از آن در دانش آموزان کنکوری ، راه حل های متعددی پیشنهاد می گردد و ما این راهکار ها را در قالب جدولی گرد آورده ایم .
دانش آموزان و همچنین اولیا و معلمان آن ها ، می توانند از این راه حل ها استفاده کافی را در جهت کنترل اضطراب و استرس تحصیلی ببرند .
- در جدول زیر می توانید برخی راهکارهای رفع استرس در دانش آموزان کنکوری را مشاهده کنید :
| ردیف | عوامل کاهش دهنده استرس در دانش آموزان کنکوری |
| ۱ | انجام برنامه ریزی مناسب با در نظر گرفتن شرایط منحصر به فرد خلقی و جسمی |
| ۲ | انجام فعالیت های ورزشی مناسب و سبک |
| ۳ | همدلی والدین و مهیا کردن شرایط محیط خانواده ، برای مطالعه بدون استرس برای دانش آموزان |
| ۴ | ایجاد تمهدیات مناسب برای رشد و شکوفایی استعداد دانش آموزان از سوی مسئولان |
| ۵ | آشنایی معلمان و عوامل آموزشی در مدرسه با شرایط خلقی و روحی دانش آموزان در سنین مختلف |
| ۶ | باور به توانایی خود و عدم مقایسه با دیگران |
| ۷ | انجام تکنیک هایی برای کنترل و مدیریت زمان |
| ۸ | داشتن رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم |
| ۹ | مطالعه مستمر و اصولی و آشنایی با سبک مطالعاتی صحیح دروس |
| ۱۰ | و … |
جهت دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با ” استرس و رابطه آن با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان کنکوری ” پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید :
پیج اینستاگرام :
konkur.info.official
